Fen Bilimleri Maddeyi Niteleyen Özellikler Ders Planı 5E Modeli

Fen bilimleri dersinde maddeyi niteleyen özellikler konusunu işledik. Bazı maddelere dokunma, bakma, onları tatma ve koklamanın canlı vücuduna zarar verebileceğini tartıştık. Bunu göstermek amacıyla sınıfta "Kuru Buz Deneyi" yaptık. Bu deneyi yaparken alınması gereken güvenlik önlemlerini aldık.

Fen Bilimleri Maddeyi Niteleyen Özellikler Ders Planı 5E Modeli 

Fen bilimleri dersi maddeyi niteleyen özellikler konusu ders planı ile ilgili görseller planın sonunda yer almaktadır. 

BÖLÜM 1 

• DERSİN ADI: Fen Bilimleri 
• SINIF: 3. Sınıf 
• ÜNİTE ADI / NO: Maddeyi Tanıyalım – Madde ve Doğası 
• KONU:  Maddeyi Niteleyen Özellikler 
• ÖNERİLEN SÜRE: 6 ders saati 
• BELİRLENEN SÜRE: 30 dakika 

BÖLÜM 2

ÖĞRENCİ KAZANIMI

• 3.4.1.2. Bazı maddelere dokunma, bakma, onları tatma ve koklamanın canlı vücuduna zarar verebileceğini tartışır.

          -Alınabilecek güvenlik önlemlerini tespit eder.
          -Gerekli güvenlik tedbirlerini alır.

• 3.4.1.3. Bireysel olarak veya gruplar halinde çalışırken gerekli güvenlik tedbirlerini almada sorumluluk üstlenir.

BİLİMSEL SÜREÇ BASAMAKLARI

• Olmuş olayların sebepleri hakkında gözlemlere dayanarak açıklamalar yapar.
• Öğretmen gözetiminde sınıf içi etkinliklerde gerekli malzeme ve araç gereçleri seçer; becerikli, emniyetli ve etkin bir şeklide kullanır.
• Problemle ilgili önceki bilgileri hatırlar ve yeni bilgi toplar.
• İnceleme yaparak tahminde bulunur.
• İşlenen verileri ve oluşturulan modeli yorumlar.
• Elde edilen bulgulardan desen ve ilişkilere ulaşır.

ÜNİTE KAVRAMLARI

Sertlik/yumuşaklık, esneklik, kırılganlık, renk, koku, tat, pürüzlü ve pürüzsüz olma

ÖĞRETME-ÖĞRENME YÖNTEM VE TEKNİKLERİ

Buluş yoluyla öğretim stratejisi, bilgisayar destekli öğretim, anlatım yöntemi, tartışma yöntemi, soru- cevap öğretim tekniği, beyin fırtınası tekniği, drama tekniği, kavram haritası, çalışma yaprakları

KULLANILAN ARAÇ GEREÇLER ve KAYNAKLAR

Öğretmen: Bilgisayar ve projeksiyon,

Kuru buz deneyi için kuru buz, su, sıvı sabun, tencere, küp, kavram haritası.

Öğrenci: Drama için kullanılacak malzemeler (İlk yardım seti, temiz su, önlük, ısıya dayanıklı eldiven, kimyasallardan koruyucu eldiven, koruma için maske.) çalışma yaprakları, bilgi kartları.

BÖLÜM 3

ÖĞRETME - ÖĞRENME ETKİNLİKLERİ

GİRİŞ

Öğretmen sınıfa girer ve konuyla ilgili ilgi çekici bir video izletir. Çocukların ilgisini konu üzerine toplar.

KEŞFETME

Öğretmen ‘Sizin de soğan kesilirken gözleriniz hiç yandı mı?’ şeklinde soru sorar. ‘Bu kedinin yaşadığı gibi günlük hayatımızda bizi rahatsız edecek durumlar karşımıza çıkabilir. Hatta bazen bu sadece gözümüzü acıtmakla kalmayabilir.’ denir. Öğretmen öğrencileri rastgele seçerek dört gruba ayırır. Hazırladığı çalışma yapraklarını gruplara dağıtır. Çalışma yapraklarındaki metinleri grupların kendi içinde okumalarını ve soruları tartıştırmalarını ister. Gruplara soruların cevaplarını yazmaları için ayrı bir yaprak verir.

Öğretmen öğrencilere canlandırmaları için her grubun iki dakikası olduğunu söyler. Dramatizasyon öncesinde öğrencilere bu malzemeleri kullanabileceği söylenir: İlk yardım seti, temiz su, emniyet gözlükleri, önlük, ısıya dayanıklı eldiven, kimyasallardan koruyucu eldiven, koruma için maske. Öğrenciler drama için rollerini belirler ve gruplar sırayla bu metinleri dramatizasyon yoluyla sınıfta canlandırır.

Canlandırması biten grup metnini sınıfa okur ve sınıfça grupların verdiği cevaplar tartışıldıktan sonra diğer grubun canlandırılmasına geçilir.

Öğrencilerin tartışmalara katılarak sınıf içinde aktif olmasına önem verilir.

AÇIKLAMA

Yapılan çalışmanın değerlendirilmesi yapılır. Öğrencilerin konu ile ilgili ne bilip bilmedikleri öğrenilip, yanlış biliyor ise doğruyu öğrenmesi sağlanır. Öğretmen şimdi bu konuştuklarımızı ve incelemelerimizi toparlayacaklarını söyler. Öğretmen slayttaki görsellerle beraber ne olduğunu bilmediğimiz maddeleri koklayarak, dokunarak ya da tadarak tanımaya çalışmanın sonuçlarının tehlikeli olabileceğini tanıtır.

Öğretmen laboratuvarda çalışırken Öğretmen laboratuvarda çalışırken alınması gereken güvenlik önlemlerini bir gösteri deneyi yaparak verir. Kuru buz deneyinde öğretmen önlük, eldiven ve gözlük takar. Deney öğretmen masasının üzerinde yapılır. Öğrenciler deney malzemelerine dokunmamalı ve deneyi uzaktan izlemelidir. Öğretmen önlüğünü, eldiven ve gözlüklerini taktıktan sonra deneye başlar. 

DERİNLEŞTİRME

Öğrenciler açıklama kısmında öğrendiklerini bu etkinlikte uygular. Bilgi somutlaştırılarak derinleşmesi sağlanır. Açıklama kısmında öğrendiklerini bu oyun ile derinleştirirler.

Renkli fon kartonların üzerinde maddelerin isimleri ve resimleri vardır. Öğretmen bunları A4 kağıdında ayrı ayrı çıkarmış ve videoda olduğu gibi yere koymuştur. Gönüllü altı öğrenci oyun alanına alınır. Oyunda renkli yüzeylerden oluşan küpü öğretmen kullanır. Öğretmen küpü atarken öğrencilerden sesli bir şekilde ‘hooop!’ demelerini ister. Oyuna başlamadan önce öğretmen kuralları söyler ve bir deneme oyunu oynatır.

DEĞERLENDİRME

Kavram haritası üzerinden konu özetlenir.

ÖĞRETME-ÖĞRENME ETKİNLİKLERİ

GİRİŞ

Öğretmen sınıfa girer, selamlaşma bittikten sonra ‘Dün internette araştırma yaparken sizin de ilginizi çekeceğini düşündüğüm bir video izledim. Bu videoyu size de izletmek istiyorum. Hiçbir kedinin ağladığını görmüş müydünüz, hem de bir soğan yüzünden?’ diye sorularak video izletilir.

KEŞFETME

‘Sizin de soğan kesilirken gözleriniz hiç yandı mı?’ şeklinde soru sorulur.

‘Bu kedinin yaşadığı gibi günlük hayatımızda bizi rahatsız edecek durumlar karşımıza çıkabilir. Hatta bazen bu sadece gözümüzü acıtmakla kalmayabilir.’

Öğretmen öğrencileri rastgele seçerek dört gruba ayırır. Hazırladığı çalışma yapraklarını gruplara dağıtır. Çalışma yapraklarındaki metinleri grupların kendi içinde okumalarını ve soruları tartışmalarını ister. Gruplara soruların cevaplarını yazmaları için ayrı bir yaprak verir.

Öğretmen öğrencilere canlandırmaları için her grubun iki dakikası olduğunu söyler. Dramatizasyon öncesinde öğrencilere bu malzemeleri kullanabileceği söylenir: İlk yardım seti, temiz su, emniyet gözlükleri, önlük, ısıya dayanıklı eldiven, kimyasallardan koruyucu eldiven, koruma için maske. Öğrenciler drama için rollerini belirler ve gruplar sırayla bu metinleri dramatizasyon yoluyla sınıfta canlandırır.

Canlandırması biten grup metnini sınıfa okur ve sınıfça grupların verdiği cevaplar tartışıldıktan sonra diğer grubun canlandırılmasına geçilir. Öğrencilerin tartışmalara katılarak sınıf içinde aktif olmasına önem verilir.

Dramatizasyon Çalışma Yaprağı 1

Okuldan eve geldiniz. Aile büyükleriniz evde temizlik yapıyordu. Size evde boya yapıldığını ve evdeki kokuların sizi rahatsız edeceğini söyleyerek evden uzaklaşmanızı söylediler. Siz de çantanızı odaya bırakıp dışarı oyun oynamaya çıkacağınızı söylediniz. Odanızı gördüğünüzde sevmediğiniz bir renge boyanmıştı. Yerde duran kutunun boya kutusu olabileceğini düşünerek açtınız. Odanızı istediğiniz renge boyamanın eğlenceli olacağını düşünmüştünüz. Ancak kutuyu açtığınız anda etrafa yayılan tiner kokusu başınızı döndürmeye başlamıştı.

1) Siz hiç böyle bir durumla karşılaştınız mı? Bu durumda olsaydınız ne yapardınız?

2) Ne olduğunu bilmediğimiz bazı maddeleri koklayarak karşılaşabileceğimiz tehlikeler nelerdir?

3) Bu tehlikelerden korunmak için alınması gereken önlemler neler olabilir?

Dramatizasyon Çalışma Yaprağı 2

Hafta sonu güzel havayı değerlendirmek için ailecek ormana pikniğe gittiniz. Piknik alanı çok güzel bir yerdi. Kuş cıvıltılarının duyulduğu yemyeşil ağaçlarla kaplı bu yerde hep beraber oyunlar oynadınız. Her şey çok güzel geçiyordu. Sonra kardeşinizle birlikte ormanda gezinti yapmak istediniz. Aile büyükleriniz piknik yerinden uzaklaşmamanızı söyleyerek size izin verdiler. Siz çiçek toplarken kardeşiniz ağaçların altında bulduğu bir mantarı yediğini ve midesinin ağrımaya başladığını söyledi.

1) Siz hiç böyle bir durumla karşılaştınız mı? Bu durumda olsaydınız ne yapardınız?

2) Ne olduğunu bilmediğimiz bazı maddelerin tadına bakarak karşılaşabileceğimiz tehlikeler nelerdir?

3) Bu tehlikelerden korunmak için alınması gereken önlemler neler olabilir? 

Dramatizasyon Çalışma Yaprağı 3

Mahallenize yeni oyun parkı yapıldığı için çok mutluydunuz. Ablanıza sizi bu yeni yapılan oyun parkına götürmesi için ısrar ettiniz. Ablanız da bu isteğinizi kırmadı ve sizi parka götürdü. Parka geldiğinizde arkadaşlarınız da oradaydı ve neşe içinde oyun oynuyorlardı. Ablanızdan izin aldınız ve arkadaşlarınızın yanına saklambaç oynamaya koştunuz. Kendinize çok iyi bir saklanma yeri bulduğunuzu düşünerek trafonun yanına saklandınız. O sırada renkli kablolar dikkatinizi çekti. Arkadaşlarınız sizi bulmadan önce bu kablolarla oynamak istediniz. Tam dokundunuz ki kablolar birden yandı ve siz bayılırken son duyduğunuz şey ablanızın çığlığı oldu. Uyandığınızda hastanedeydiniz. Aileniz parkta bayıldığınızı ve çok korktuklarını söyledi.

1) Siz hiç böyle bir durumla karşılaştınız mı? Bu durumda olsaydınız ne yapardınız?

2) Ne olduğunu bilmediğimiz maddelere dokunarak karşılaşabileceğimiz tehlikeler nelerdir?

3) Bu tehlikelerden korunmak için alınması gereken önlemler neler olabilir?

Dramatizasyon Çalışma Yaprağı 4

Sabah erkenden kalktınız. Kahvaltınızı yaptıktan sonra okula gitmek için yola çıktınız. Arkadaşlarınızla buluşup birlikte okula gittiniz. Okulda 23 Nisan hazırlıkları vardı ve şenliklere çok az kalmıştı. Çok heyecanlıydınız çünkü şenliklerde görev alacak öğrenciler bugün seçilecekti. Marşlar çalıyor ve öğrenciler oynuyorlardı. Siz de arkadaşlarınızla birlikte trampet çalışmalarına katıldınız. Trampeti boynunuza astınız ve rap rap yürürken bir yandan da çalıyordunuz. Öğretmeninizin sizi seçeceğinden emindiniz çünkü çok iyi çalıyordunuz. Bunu arkadaşınızla paylaştınız o ise karşınıza geçip sevimsiz bir üslupla ‘Sen katılamazsın, ayağın aksıyor, sırayı bozuyorsun ve göze hoş görünmüyorsun.’ dedi. O anda çok üzüldünüz ve koşarak sınıfa gittiniz. Arkadaşınız size kötü davranıyordu ve bu yüzden ona çok kızgındınız. Ona bir ders vermenin iyi olacağını düşündünüz ve çantanızdan yapıştırıcıyı çıkartıp arkadaşınızın suluğuna damlattınız. Arkadaşınız gelip suluğundan suyunu içtiği anda az kalsın yere yıkılıyordu. Sınıftaki arkadaşlarınızla birlikte yardım için hemen öğretmeninize koştunuz. Çok korkmuştunuz çünkü yaptığınızın bu kadar ağır bir sonucu olabileceğini düşünmemiştiniz.   Öğretmeniniz arkadaşınız için ambulans çağırdı. Sizse arkadaşınızı o halde gördükçe utanıyor ve gözyaşlarınızı tutamıyordunuz.

1)Siz hiç böyle bir durumla karşılaştınız mı? Bu durumda olsaydınız ne yapardınız?

2)Ne olduğunu bilmediğimiz bazı maddelerin tadına bakarak karşılaşabileceğimiz tehlikeler nelerdir?

3)Bu tehlikelerden korunmak için alınması gereken önlemler neler olabilir?

AÇIKLAMA

Yapılan çalışmanın değerlendirilmesi yapılır. Öğrencilerin konu ile ilgili ne bilip bilmedikleri öğrenilip, yanlış biliyor ise doğruyu öğrenmesi sağlanır. Öğretmen şimdi bu konuştuklarımızı ve incelemelerimizi toparlayacaklarını söyler. Slayt üzerinden aşağıdaki bilgiler verilir.

-Yapıştırıcı, boya, çamaşır suyu ve bulaşık deterjanı gibi maddelerin kokusunun yayıldığı ortamlarda uzun süre durmamalısınız. Bu maddelerin kokusu hem burnunuza hem de vücudunuza zarar verebilir. Bu duruma benzer şekilde, sigara dumanı olan ortamlarda bulunmak da burnunuza ve vücudunuza zararlıdır. Bu nedenle sigara içilen ortamlardan uzak durmalı ve sigara içenleri de sizden uzak durmaları için uyarmalısınız.

-Porselen, cam bardak ve deney tüpü kırılgan maddelerdir. Bu maddeler elinizden düştüğünde kırılabilir. Etrafa yayılan parçaları derinize zarar verebilir. Bu tür maddeleri kullanmaya başlamadan önce üzerlerinde çatlak olup olmadığına dikkat etmelisiniz.

-Elektrikli aletlerin yıpranmış hâlde olan kablolarına dokunmamalısınız. Yıpranmış hâldeki kablolar elektrik çarpmalarına neden olabilir. Bu da can güvenliğinizi tehlikeye atar. Hasarlı kablolar gördüğünüzde büyüklerinize haber vermelisiniz.

-Ocakta pişen yemek, çaydanlıkta kaynayan çay çok sıcaktır. Sıcak maddeler derinize zarar verebilir. Örneğin, kaynayan çay elinize dökülürse elinizi yakar. Bu nedenle sıcak maddelere dokunmamalısınız.

-İlaçlar ve temizlik malzemeleri amaçları dışında kullanılmamalıdır. Bu tür maddeler ev içinde korunaklı yerlerde saklanmalıdır.

-Kolonya ve yapıştırıcı gibi bazı maddelerin kokusu rahatsız edici olabilir. Bu tür maddeleri kullanırken bulunduğunuz ortamdaki pencereleri açmalısınız. Böylece bulunduğunuz ortama sürekli temiz hava gelir.

Öğretmen laboratuvarda çalışırken alınması gereken güvenlik önlemlerini bir gösteri deneyi yaparak verir. Kuru buz deneyinde öğretmen önlük, eldiven ve gözlük takar. Deney öğretmen masasının üzerinde yapılır. Öğrenciler deney malzemelerine dokunmamalı ve deneyi uzaktan izlemelidir. Öğretmen önlüğünü, eldiven ve gözlüklerini taktıktan sonra deneye başlar. 

KURU BUZ DENEYİ

Deneyin konusu: Bazı maddelerin tehlikeli olabileceği

Deneyin amacı: Laboratuvarda bazı maddelerle çalışırken alınabilecek güvenlik önlemlerini kavratmak

Deney malzemeleri

• Birkaç parça kuru buz
• Sıcak su
• Bir kap,
• Eldiven
• Önlük

Öğretmen eldiven ve önlüğünü taktıktan sonra düz bir zemine tencereyi koyar. Tencereye su ekler. Ardından kuru buzu suyun içerisine döker.

Sorulacak Sorular

“Şimdi bir bilim insanı olduğumuzu düşünelim. Yapacağımız bu deneyde tehlikeli maddelerle çalışıyoruz ve kendimizi bu maddelerden gelebilecek tehlikelere karşı korumamız gerekiyor. Sizce hangi güvenlik önlemlerini almalıyız?” şeklinde öğrencilere sorulur.

Deneyin sonucu:

Öğrenciler laboratuvarda kullanılan bazı maddelerin vücudumuza zarar verebileceğini fark eder ve gerekli güvenlik önlemleri almamız gerektiğini kavrar.

DERİNLEŞTİRME

Öğrenciler açıklama kısmında öğrendiklerini bu etkinlikte uygular. Bilgi somutlaştırılarak derinleşmesi sağlanır.

Renkli fon kartonların üzerinde maddelerin isimleri ve resimleri vardır. Öğretmen bunları A4 kağıdında ayrı ayrı çıkarmış ve videoda olduğu gibi yere koymuştur. Gönüllü beş öğrenci oyun alanına alınır. Oyunda renkli yüzeylerden oluşan küpü öğretmen kullanır. Öğretmen küpü atarken öğrencilerden sesli bir şekilde ‘hoop!’ demelerini ister. Oyuna başlamadan önce öğretmen kuralları söyler ve bir deneme oyunu oynatır.

‘Bugünkü oyunumuz çok zevkli ve eğlenceli. Yerde duran maddelerin hangi durumlarda tehlikeli olabileceğini hep birlikte oynayarak öğreneceğiz. Gördüğünüz gibi elimde renkli yüzeylerden oluşan bir küp var. Bu küpü yere atacağım. Ben küpü attıktan sonra yere düşünceye kadar hep birlikte ‘hoop!’ diyeceğiz. Küp yere düşünce üst yüzeyde hangi renk varsa o rengin önünde duran öğrenci bir adım atlayacak. Kartonun üzerine geldiğinizde size bir sorum olacak: (Örneğin) Tarım ilacı bize hangi durumlarda zarar verebilir? Tadına bakabilir miyiz? Hayır, o zaman ağzımızı elimizle kapatalım. Dokunabilir miyiz? Hayır; o zaman ellerimizi gösterelim. Koklayabilir miyiz? Hayır, o zaman elimizle burnumuzu kapatalım. Çıplak gözle bakabilir miyiz? Hayır, o zaman ellerimizle gözümüzü kapatalım. Eğer bu maddenin vücudumuza zarar vermeyeceğini düşünüyorsak da hep birlikte zıplayalım. Kartonun üzerine gelen çocuk tüm sınıfa yapması gereken hareketleri yaptırdıktan sonra küpü tekrar atacağım ve sıra diğer çocuğa geçecek. Oyun, öğrencinin rengindeki son karta gelmesiyle bitecek.’

DEĞERLENDİRME

Kavram haritası materyali ile öğrenilenlerin üzerinden geçilir.

DERSİN DİĞER DERSLERLE İLİŞKİSİ

Öğretmen çalışma yapraklarında yer alan metni dramatizasyon ile canlandıracaktır.

PLANIN UYGULAMASINA YÖNELİK AÇIKLAMA

Kazanımlar programda 6 ders saati belirtilmiştir. Bu planın uygulanma süresi 30 dakika ile sınırlıdır.

(Kuru Buz Deneyi)

Fen bilimleri dersi maddeyi niteleyen özellikler konusu ders planı ile ilgili görüşlerinizi yorum yaparak bize bildirebilirsiniz.