Kara Delik Nedir? Kara Delik Nasıl Oluşur?

Kara delik uzaya araştırmalarında en çok merak edilen konulardan biri. Kara deliğin nasıl oluştuğu ve çekim kuvvetinin gücü hayret verici. Teknoloji çok fazla gelişseydi ve biz bu kara deliğe ulaşabilseydik neler olurdu hiç merak ettiniz mi?

Kara Delik Nedir? Kara Delik Nasıl Oluşur? 

Bu yazımızda size fizikte, gök bilimde ve teknolojiden belki de tüm nesnelerden daha merak edilen kara delikleri anlatacağız gündelik hayatta kara delik benzetmesi denilince verimsiz büyük masraf kapıları, bütçe açıları ve doymak bilmez bir iştahla çevresinde ne varsa silip süpüren her şey için kullanılıyor. Bu isim 1968 yılında Amerikalı fizikçi John weller tarafından verilmiştir. Kara delikler evrenimizden başka evrenlere bir geçiş ve çıkış kapısı çağırışımı yapmasında belki de bilimle ve  bilim kurgu arasındaki sınırları kaldırmasından belki de akıl almaz güçlerinden dolayı korkuyla karışık bir  hayranlık duygusu oluşturur.

Kara delik aslında şu demek: Bir yıldız çekirdeğinin ömrünün son aşamasında çok yoğun ve sıkı bir gök cismine dönüşmesidir. Büyük kütleli yıldızlar ancak birkaç milyon yıl yaşayabiliyorlar ve bu kısa ömürlerin de dış katmanlarının bir bölümünü güçlü rüzgarlarıyla uzaya saçıyorlar yani kara delikler güneşimizden 8-50 kat büyük kütleli yıldızların çökmesi ile var oluyorlar. Uzayda ki cisimlerin kütle çekim kuvvetlerinin ve  kütlerinin büyükleri ile doğru orantılı olduğunu Einstein'in teorisine göre kara delik gibi büyük kütleli cisimlerin zaman çekim kuvveti ve zamanı bükebilme yeteneği bulunuyor. Kara deliklerin kütle çekimi çok fazla güçlü olduğundan çevresinde ki yıldızların gazlarını kendine doğru sarmal biçimde çekerler. Bu gazlar birikim riski denilen bir yapı oluşturur ve kara delik tarafından büyük bir hızla kendilerine doğru emilerek yok edilirler. Kara deliğe düşen cisim ve ışık bir daha kara deliğin çekim kuvvetinden kurtulamazlar ve asla kara delikten çıkamazlar. Kara delik denmesinin sebebi de ışık demetlerini içene çekmesinden dolayıdır. Dolayısıyla bir kara delik kendi ışığıyla doğrudan gözlemlenemez. Varlığını belirlemenin tek yolu komşu yıldızlarda ki etkilerine bakmaktır. Bir cismi görmemiz cismin üzerindeki ışığın gözümüze ulaşması gerekir ama kara delikten ışık bile kaçamaz demiştik o halde biz o cismi göremeyeceğiz. Peki biz kara delikleri nasıl biliyoruz? Birincisi bununla ilgili ciddi anlamda gözlemsel kayıtlar var evrende birçok yıldız 2'li 3'lü sistemlerden oluşuyor bu ne demek yani birden fazla 2 yıldızın örneğin 2'li sistemler bir ortak kütle merkezi etrafında dolanmasına 2'li sitemler denir. Eğer yıldızların bir tanesine kara delik aşamasına geldiğinde ömrünün sonuna gelir. Kara delik yoldaş yıldızı ve yanındaki yıldızları yakın kütle çekim dinamiklerinin bozulduğu noktalarda yanındaki yıldızın maddesini üzerine çekebilir.

Kara deliğin içene düşersek ne olur?

Yakın zamanda bilim kurgu filmlerinde konu olan bir konudur çünkü oradan ciddi anlamda fiziğin farklı aşamalarına dair bilgiler edinebileceğimizi biliyoruz. Az önce kara deliğin kütle çekiminden bahsettik. O halde kara deliğe yakınlaşsaydık eğer; önce en önde giden kısmımız uzamaya başlardı. Örneğin vücudumuzun en önde giden kısmı yani diyelim ki burnumuz daha çok kütle çekimine maruz kalır ve uzamaya ve çekilmeye başlardı vektörel olarak gittikçe uzardı. Buna literatürde spagetti terimi kullanılır. Ve gittikçe kara deliğin merkezine doğru çekilirdik yani düşerdik.

Kara Delik Nedir? başlıklı yazımızla alakalı olan "Uzayda Zaman Bükülmesi" başlıklı yazımızı buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.